Baza Wiedzy

Życiodajny pyłek kwiatowy. Niezbędny w diecie pszczół.

Życiodajny pyłek kwiatowy. Niezbędny w diecie pszczół.

Pyłek kwiatowy jest dla pszczół źródłem białka niezbędnego do wychowu kolejnych pokoleń pszczół robotnic i trutni. Począwszy od 3 dnia życia larwy pszczół karmione są mieszaniną pyłku, miodu i mleczka pszczelego. Mleczko pszczele to wydzielina gruczołów gardzielowych pszczół robotnic. Pojawia się, gdy robotnice mają dostęp do pyłku.

Konsumpcja pyłku kwiatowego i przygotowywanie pokarmu dla larw wpływa pozytywnie na wytwarzanie odpowiednich ilości mleczka pszczelego niezbędnego do karmienia najmłodszych larw i matki pszczelej. Pamiętajmy, że choć matka pszczela potrafi czasem skubnąć nieco miodu, przez pszczoły karmiona jest wyłącznie mleczkiem pszczelim. Mniejsza dostępność pyłku kwiatowego to dla pszczół robotnic sygnał, że mogą wystąpić istotne trudności w wykarmieniu larw. Trzeba więc ograniczyć liczebność kolejnych pokoleń.

Pyłek kwiatowy jest bardzo ważnym składnikiem diety młodych pszczół. Dzięki niemu mogą one wytworzyć odpowiednio zasobne ciało tłuszczowe.

Ograniczenie dostępności pyłku kwiatowego skutecznie hamuje więc rozwój.

Każdego roku rodzina pszczela zużywa od 25 do 50 kg pyłku kwiatowego z różnych roślin. Ilości te zależą od liczebności i stanu zdrowotnego rodziny pszczelej. Im liczniejsza i intensywniej rozwijająca się rodzina, tym większe zapotrzebowanie na pyłek kwiatowy. Niezbędny składnik diety, by rozwój rodziny pszczelej mógł przebiegać prawidłowo.

Największe potrzeby pyłkowe występują w maju i w czerwcu, czyli w okresie rojowym pszczół. Jest to zupełnie zrozumiałe, gdyż wiele lat wzajemnej koewolucji roślin i owadów doprowadziło do tego, by rozwój jednych podążał za rozwojem drugich. Inaczej mówiąc: rozwój roślin owadopylnych ma motywować owady do intensywnego ich rozwoju, aby zaspokoić rosnące w czasie potrzeby roślin.

Kiedy pszczoły zbierają pyłek kwiatowy?

Pszczoły lotne w każdym roju można podzielić na 3 grupy. Są to zbieraczki nektaru, zbieraczki pyłku oraz zbieraczki zarówno nektaru jak i pyłku. W zestawieniu procentowym podział ten wygląda zazwyczaj tak: odpowiednio 60%, 25%, 15%. Wyraźnie widać, że pszczoły nastawione na zbieranie wyłącznie pyłku kwiatowego to mniej więcej 1/4 pszczół lotnych. Proporcje te bardzo łatwo ulegają zmianom. Przy intensywnym pożytku nektarowym lub spadzi pszczoły bardzo łatwo rezygnują ze zbioru pyłku kwiatowego.

Pomimo znacznego zapotrzebowania na pyłek kwiatowy, jego zbieranie nie jest dla pszczół priorytetem. Zbierają go i przynoszą do ula w miarę potrzeb, jego zapasy gromadząc niejako przy okazji w formie pierzgi.

Największą motywacją dla pszczół, by zbierać pyłek kwiatowy jest obecność czerwiu niezasklepionego. To feromony czerwiu skłaniają pszczoły do zaspokojenia potrzeb białkowych z zapasem na czas niepogody lub zimowli. Im więcej larw do karmienia w gnieździe, tym większa chęć pszczół do zbierania pyłku.

Zbieraczki pyłku kwiatowego odwiedzają młodsze kwiaty. Przenoszą więcej ziaren pyłku i mają znacznie częstszy kontakt ze znamieniem słupka. Prawdopodobieństwo przeniesienia tego właściwego pyłku jest u nich znacznie większe.

Najważniejsze dla pszczół jest pozyskanie niczym nie ograniczonych ilości pokarmu węglowodanowego (miodu), bo to właśnie ten stanowi energetyczny zysk długoterminowy, pozwalający na przetrwanie roju w okresie zimowli.

Oczywiście u rożnych pszczół można zaobserwować różne predyspozycje do co ilości zbieranego pyłku kwiatowego i gromadzenia zapasów pierzgi. Cechę tę wykorzystuje się również w selekcji pszczół.

Pszczoły wykazują dużą tendencję do zbierania pyłku kwiatowego z jednego gatunku roślin.

Widoczne jest to szczególnie, gdy w zasięgu lotu pszczół znajdują się duże obszary kwitnących roślin uprawnych. Pyłek zbierają wówczas, aż do wyczerpania źródła, nawet jeśli pod względem składu nie jest to dla nich najlepszym rozwiązaniem. W innych sytuacjach zbieraczki pyłku dzielą się na grupy oblatujące kilka różnych roślin. Okazuje się też, że pszczoły pyłek kwiatowy najchętniej zbierają w odległości do 500 ma od ula. Dlatego w celu zwiększenia skuteczności zapylania na uprawach rodziny pszczele odpowiednio rozmieszcza się w terenie upraw. 

W jaki sposób pszczoły pozyskują pyłek kwiatowy?

Strategicznym zadaniem roślin jest zwabienie na kwiat odpowiedniego owada, w tym pszczołę miodną, w momencie najbardziej korzystnym dla samej rośliny. Ważne jest, by wykorzystać owada do skutecznego przeniesienia pyłku najlepiej z jednej rośliny na drugą w obrębie gatunku, by doszło do najbardziej korzystnego zapylenia krzyżowego.

Nie da się ukryć, że rośliny konkurują pomiędzy sobą o owady na wiele sposobów. Jednym z nich jest odpowiedni skład i smak pyłku kwiatowego.

Kwitnienie roślin w dużym stopniu zależy od czynników środowiskowych, wilgotności powietrza, gleby oraz temperatury. Odpowiednia temperatura to ta, w której pylnik może pęknąć i obsypać naelektryzowanego podczas lotu owada dojrzałym pyłkiem. Odpowiednia temperatura i wilgotność powietrza jest również niezbędna do utrzymania takiej wilgotności znamienia słupka, by przylatujący owad mógł skutecznie, przyniesiony przez siebie pyłek kwiatowy przykleić.

Rośliny owadopylne dbają o to, by wykorzystywane do własnych celów owady wynagrodzić. Dlatego pyłek kwiatowy wytwarzają w dużych ilościach, tym samym pozwalając owadom na jego wręcz bezgraniczną konsumpcję. Można powiedzieć, że pyłek jest owadom dany.

Czy zawsze? Oczywiście nie. Zdarza się też tak, że zdeterminowane pszczoły próbują pyłek zabrać siłą. Przegryzają wówczas pylniki żuwaczkami, wprowadzając przy okazji pylnik w drgania powodujące wysypanie się części pyłku.

Gdy zapasów pierzgi jest mało, a zapotrzebowanie jest duże, pszczoły zbierają pyłek z roślin obficie pylących, niezależnie od jego jakości. Chętnie też zbierają pyłek z roślin wiatropylnych, mimo iż trudniej im z niego formować obnóża.  Przynoszą go aż 30-40 % całego zapotrzebowania rodziny.

Ocierając się o pręciki pszczoły powodują osypywanie pyłku, który łatwo się przyczepia do silnie owłosionego ciała i równie łatwo „przykleja się” do wydzieliny znamienia słupka kolejno odwiedzanego kwiatu.

Jak wspomnieliśmy w rodzinie pszczelej, wśród pszczół lotnych wyróżnić można: zbieraczki nektaru, pyłku oraz obu tych surowców. Strategie zbioru nektaru i pyłku są odmienne. Zbieraczki pyłku są bardziej wartościowe w zapylaniu niż zbieraczki nektaru: przenoszą na ciele więcej ziaren pyłku, odwiedzają kwiaty młodsze z receptywnym znamieniem słupka. Krócej przebywają na kwiecie i co najważniejsze znacznie częściej mają kontakt ze znamieniem słupka.

Doświadczone zbieraczki nektaru siadają na płatkach kwiatu i pobierają tylko słodką ciecz z nektarników, unikając przy tym kontaktu z częściami generatywnymi kwiatu, a więc nie przenoszą pyłku na słupek.

Inne posty

Dzięki pracy pszczół wszyscy zyskujemy

Mniszek lekarski – pospolity mistrz wabienia

wróć do bloga

Artykuły premium

Please Wait