Baza Wiedzy
Świat znaczony pszczelimi stopami….
Świat znaczony pszczelimi stopami….
Czy zastanawialiście się kiedyś jaki ślad robią pszczele stopy? Jest to jedyny w swoim rodzaju ślad, którego nie sposób dostrzec gołym okiem. Faktem jest jednak, że istnieje i w każdej rodzinie pszczelej odgrywa ogromną rolę. Zacznijmy jednak od początku.
Pięcioczłonowa pszczela stopa zakończona jest dwoma pazurkami i przylgą. Na ostatnim członie stopy umiejscowiony jest gruczoł tarsalny, inaczej zwany stopowym lub Arnharta. Dzięki niemu poruszająca się po plastrze matka pszczela pozostawia swój feromonowy ślad. Na tej podstawie pszczoły robotnice doskonale wiedzą w jakiej kondycji jest matka, rozpoznają jej obecność, a tym bardziej jej brak. Jak to możliwe?
Można powiedzieć, że matkę zdradza każdy jej krok. Po intensywności śladów matki pszczoły orientują się czy z matką wszystko jest w porządku oraz czy jej obecność zapewni w przyszłości rozwój i trwałość kolonii. Intensywność poruszania się matki wskazuje pszczołom na jej wiek i stan zdrowotny. Im więcej śladów pozostawia, tym bardziej jest dla pszczół atrakcyjna. Matka, która nie porusza się sprawnie, i nie pozostawia po sobie odpowiednio intensywnego feromonowego śladu, w rozumieniu pszczół nie daje gwarancji przetrwania roju, a jak wiemy dla pszczół najważniejsze jest przetrwanie roju. Dlatego uszkodzenia stopy matki może, i najczęściej skutkuje, „cichą wymianą”. Dzięki poświęceniu jednej matki, w rozumieniu pszczół, rój ma większe szanse na dalszy rozwój i przetrwanie, dlatego takie działania podejmują bez większych sentymentów.
Kiedy może dojść do uszkodzenia stopy matki?
– podczas poddawania matki – niezbyt przychylnie nastawione pszczoły mogą próbować szarpać matkę przez otwory klateczki
– podczas nieumiejętnego lub nie wystarczająco ostrożnego chwytania matki na plastrze
– przypadkiem podczas lotu godowego
Zdrowie stóp matki decyduje o jej skuteczności w działaniu
Zdrowe stopy są niezwykle potrzebne każdej matce. Nie tylko, by sprawnie poruszać się po plastrze. Odgrywają ważną rolę także podczas rozpoznawania wielkości komórki i podejmowania decyzji odnośnie rodzaju składanego jaja.
Jajo ma być zapłodnione czy nie? Ma wygryźć się samica czy truteń? W pełni sprawna matka takie decyzje podejmuje nieomylnie i bez wahania. Uszkodzona, ma z tym niebagatelny problem. Wtedy na plastrze może pojawić się czerw garbaty, czyli w komórkach pszczelich matka złoży jaja niezapłodnione. Sytuacja ta zmusza pszczoły do wydłużania komórki, by rozwijający się truteń zmieścił się pod zasklepem na czas przepoczwarzenia.
Sprawne stopy matki pozwalają jej bez trudu przemieszczać się w dowolnych kierunkach nie tylko po plastrze. Z ciężkim odwłokiem bez trudu wspina się po szkle. Matka pszczela ze sprawnymi stopami nie ciągnie odwłoka po plastrze. Chodzi dumna unosząc go lekko nad plastrem, starając się przy tym podkreślić swą wartość w pszczelej rodzinie – „To ja Wasza matka rodzicielka. Zobaczcie jaka jestem piękna, zdrowa i wydajna!”
Pewny chwyt stopami jest dla matki pszczelej niesamowicie istotny także podczas składania jaj i manewrowania ciężkim odwłokiem, by trafić do komórki i złożyć jajko na samym środku jej dna. By cały proces przebiegał szybko i bez zakłóceń. W czasie intensywnego rozwoju pszczół liczy się każda sekunda. Każde najmniejsze nawet opóźnienie przekłada się w czasie na mniejszą ilość złożonych jaj, czyli wolniejszy przyrost liczebny kolonii.
Trzymać pszczoły w ryzach. Matka może być przecież tylko jedna!
Matka może być tylko jedna. Dlatego, aby utrzymać rodzinę pszczelą w ryzach matka musi się wiele nachodzić. Dlaczego? Wydzielina gruczołów stopowych matki hamuje budowę mateczników
na plastrach, po których ona sama się porusza. W wydzielinie stóp matki wykryto aż 12 składników.
Co ciekawe, w gruczołach stopowych pszczół robotnic wykryto wprawdzie 11 składników, czyli tylko o jeden mniej niż u matki, lecz w kilkunastokrotnie mniejszej ilości. Daje to bardzo poważną przewagę wyczuwania śladów matki nad śladami robotnic. To jeden z ważnych czynników pozwalających pszczołom ciągle orientować się o obecności matki. Pszczoły odczuwają jej brak już po niespełna 30 minutach.
Znacznik pszczelej stopy
Czy pszczoły robotnice także pozostawiają feromon śladu? Tak! Korzystające z nektaru pszczoły robotnice, znaczą kwiaty feromonem informując inne zbieraczki o wykorzystaniu kwiatowej nagrody. Jest to istotny dla pszczół sposób porozumiewania się, by nie tracić czasu na szukanie nektaru w kwiecie już zapylonym. Ma to szczególne znaczenia podczas chłodnych wiosennych dni, gdy każdy podmuch chłodnego wiatru może grozić nadmiernym wychłodzeniem organizmu pojedynczej pszczoły, a w konsekwencji nawet jej śmiercią. Sprawne stopy pozwalają pszczołom utrzymać się w wygodnej do pobierania nektaru pozycji, nawet podczas silnego wiatru.
Pszczoły letnie szybko i ciągle się wymieniają. Przyniesiony wziątek szybko przekazują innym, dlatego sprawne stopy nie są dla nich już aż tak ważne. Praca w terenie jest dla nich szczególnie niebezpieczna i często skończyć się może utratą odnóży lub ich uszkodzeniem. Pszczoły często doznają trwałych urazów podczas prac polowych, prowadzących często do nieuchronnej śmierci. Cóż taka praca.
